Blog

Het sollicitatiegesprek; houd op met praten! (deel 1)

Deel 1: De sollicitant

Er zijn veel vacatures en daarmee worden er veel sollicitatiegesprekken gevoerd. Tijd voor een opfriscursus!

De definitie

In mijn vak heb ik (bijna) dagelijks te maken met intake- c.q. sollicitatiegesprekken. Het laat onverlet of het een gesprek met een professional is die een vaste baan zoekt of dat hij/zij een interim-opdracht nastreeft. Ook maakt het voor deze blog niet uit of de professional bij mij aan tafel zit of bij mijn opdrachtgever. Al deze gesprekken noemen we hier voor het gemak een sollicitatiegesprek. Laten we degene die op gesprek komt een ‘sollicitant’ noemen en degene die de vacature of opdracht heeft de ‘werkgever’.

Houd op met praten!

Om maar gelijk met de deur in huis te vallen: er wordt teveel gepraat tijdens sollicitatiegesprekken. Nu zal jij je wellicht vertwijfeld afvragen “maar daar is het gesprek toch voor bedoeld?”. Nou nee dus! Hoe gek dat ook klinkt: een sollicitatiegesprek is niet bedoeld om te praten; praten impliceert namelijk zenden. Een sollicitatiegesprek is met name bedoeld om informatie te vergaren en om informatie uit te wisselen en dat doe je door vragen te stellen. Nou hoor ik je zeggen “ja maar vragen stellen en antwoorden geven is toch ook praten?”. Ja dat klopt, maar dan anders. Vragen en antwoorden is gericht praten.

Een groot misverstand bij sollicitatiegesprekken is dat de sollicitant denkt dat hij (of zij uiteraard) zijn verhaal komt brengen. Je komt echter niet om jezelf te verkopen, maar om jezelf in te laten kopen. Dat lijkt wellicht hetzelfde maar is toch iets anders. Ik hoor je denken “dus de sollicitant doet het fout?“. Ja en nee. Ja want veel sollicitanten praten teveel. En nee, omdat dat vele praten vaak door de werkgever wordt veroorzaakt. Ik zal de kant van de sollicitant in deze blog verder toelichten. De kant van de werkgever behandel ik in mijn volgende blog.

Kort, bondig en to-the-point.

Eén van de tips die ik sollicitanten altijd meegeef is ‘Houd je antwoorden kort, bondig en to-the-point. Als de werkgever meer wil weten dan vraagt hij er wel naar. In enthousiasme teveel praten is een valkuil die het verschil kan maken tussen de juiste en een verkeerde indruk’.
Maar hoe weet je als sollicitant wat genoeg of teveel is? Simpel: door de vraag te beantwoorden of door een wedervraag te stellen. Als de vraag van de werkgever duidelijk is, dan kan er ook een duidelijk antwoord volgen. Kort, bondig en to-the-point. Als de werkgever meer wil weten, dan zal hij er naar vragen. Als de vraag van de werkgever voor jou echter niet duidelijk is en jij je afvraagt welke informatie hij nou precies wil ontvangen, dan kun je twee dingen doen:

Optie 1 is zoveel mogelijk vertellen zodat je een kans hebt dat de vraag van de werkgever daarmee beantwoord wordt. We noemen dat in het jargon ‘met hagel schieten’.
Optie 2 is een wedervraag stellen. Bijv. “Wat bedoel je precies?” of netter “Ik kan jouw vraag op vele manier beantwoorden; welke specifieke informatie wil je van mij horen?”. Helaas zie ik ontzettend vaak optie 1 voorbij komen. Een sollicitant die in al zijn enthousiasme en gretigheid begint te praten en niet meer ophoudt en daar vervolgens negatief op wordt afgerekend. Tenenkrommend en eeuwig zonde van de gemiste kans en van de tijd.

Een veel voorkomend voorbeeld: De werkgever vraagt “vertel eens iets over jezelf”. Veel sollicitanten zijn geneigd om op deze vraag hun hele levensverhaal te gaan vertellen en hun hele carrière de revue te laten passeren. Het enige juiste antwoord op deze vraag is echter een wedervraag. “Wat wilt u precies weten?”. De vraag zelf is namelijk zo algemeen en open, dat nagenoeg iedere andere respons hagel schieten wordt.

Zwevende vragen wegwerken

Wees te allen tijde alert op de vraag achter de vraag. Vraag je constant af wat de werkgever werkelijk wil weten. Tijdens de voorbereiding van sollicitanten die via mij ergens op gesprek gaan gebruik ik altijd de zwevende vragen metafoor. Deze houdt in dat de werkgever een aantal vraagballonnen (als in een cartoon) boven zijn hoofd heeft hangen. Het is jouw taak als sollicitant om die specifieke vragen zo passend mogelijk te beantwoorden. Simpel dus. Je kunt als sollicitant op voorhand voor 75% al weten welke vragen de werkgever zal hebben en welke informatie hij van je wil ontvangen. Jouw CV heeft hij al eerder ontvangen, dus die in het gesprek integraal doorakkeren kan niet zijn grootste behoefte zijn. Als je het functie- of opdrachtprofiel doorleest dan weet je wat ze zoeken en welke eisen zijn graag ingevuld zien. De werkgever zal in het gesprek een idee willen krijgen of jij daaraan voldoet en in welke mate. Specifieke en gerichte informatie dus.

Goed voorbereiden

Ga tijdens jouw voorbereiding in gedachten op de stoel van de werkgever zitten en bedenk in welke situatie het bedrijf zich bevindt. En waarom hebben ze een behoefte? Wat zouden ze vanuit die situatie en behoefte van de sollicitant verwachten en te weten willen komen? Jouw taak is dus eigenlijk kinderlijk eenvoudig: die verwachting beantwoorden door gerichte informatie te geven vanuit het perspectief van de werkgever door jouw antwoorden onderbouwen met die specifieke ervaringen die je in jouw carrière hebt opgedaan en die voor deze werkgever in zijn specifieke situatie van belang zijn. Oprecht, eerlijk en authentiek. Naast jouw eigen vragen stellen hoef je niet meer te doen; maar zeker ook niet minder!

Masterclass solliciteren?

Je zou bijna concluderen dat solliciteren ook een vak is en dat is het ook min of meer. Zie hiervoor de vele artikelen die op LinkedIn en overige media voorbij komen over het onderwerp (vaak in de vorm van een vijftal do’s en don’ts). Ik gun alle professionals een masterclass solliciteren. Ik hoop in ieder geval dat mijn blog er alvast aan bijdraagt dat jij als sollicitant ‘ophoudt met praten’ en je er nog bewuster van wordt van wat het doel van een sollicitatiegesprek is en wat jij daar zelf aan kunt bijdragen. Dit bewustzijn komt vooral jezelf ten goede: betere voorbereiding, betere en meer gerichte informatie en daardoor een veel interessanter gesprek waarin je kunt aftasten of de organisatie en rol jou ook genoeg biedt. En vooral gericht op waar het allemaal toe moet leiden: de juiste keuze van de werkgever voor jou als kandidaat en voor een prettige en succesvolle samenwerking.

Inspirerende groet,
Bart M. Diepenbroek